Hərbi materialların tərcümə xüsusiyyətləri

hərbi materiallara sözün geniş mənasında tərcüməçi-referent, hərbi-bədii materialları, «hərbi-publisistik materialları» və «hərbi-siyasi materialları », hərbi-elmi və hərbi-texniki materialların, hərbi idarənin aktlarının (müxtəlif hərbi sənədləri) tərcümə edilməsi zamanı müraciət edir. Hərbi materiallara, adətən, elmi-texniki materialları və idarəçilik aktlarını, ordunun və silahlı qüvvələrin hərbi müəssisələrinin həyat və fəaliyyəti ilə bağlı materialları aid edirlər. Hərbibədii ədəbiyyat, hərbi publisistika və hərbi-siyasi materiallar öz məqsəd istiqamətinə və mövzusuna görə əsasən o xassələrə bütün ictimai-siyasi, publisist və bədii mətnlərə xasdır. Hərbi-bədii materialların və hərbi-publisist materialların və siyasi istiqamətli materialların xarici dildə xüsusiyyətlərini təhlil etdikdə, hər şeydən öncə, o məsələyə diqqət yetirilməlidir ki, militarist təbliğatla seçilən xarici ədəbiyyat və mətbuatın adi metod və priyomlarından, öz dövlətlərindəki ordunun hərbi doktrinasının tərifindən, hərb tarixinin bilərəkdən təhrif olunmasından, xüsusən ikinci dünya müharibəsinin tarixinin təhrifindən. Bütün hərbi materiallar hər hansı digər materiallardan özündə hərbi leksikanın dolğunluğu, elmi və hərbi terminologiyanın geniş istifadəsi, hərbi sferada ünsiyyət üçün xarakterik sabit söz birləşmələri, hərbi nomenklatura bolluğu və xüsusi ixtisar və şərti işarələr (yalnız hərbi materiallarda istifadə edilən), sintaksis nöqteyi-nəzərindən isə elliptik və klişe konstuksiyalar elementindən, kasad feli zaman formalarından, müxtəsər formalı deyimlərdən, bir cümlə daxilində çoxsaylı parallel konstruksiyalardan, infinitiv və feli sifətlərdən istifadə olunur. Bütün bunlar hərbi sferadakı ünsiyyət üçün xarakterizə olunan müəyyən funksional ağırlıq və çətinliklə bağlıdır: formulalarda müxtəsərlik, aydınlıq, konkretlik, izahın dəqiqliyi və düzgünlüyü, fikrin şərhinin məntiqi ardıcıllığını, cümlənin quruluşunun mükəmməlliyini, bir fikrin digər fikirdən fərqləndirilməsini, veriləcək informasiyanın qavrayışının yüngüllüyünü təmin edir. Tərcümənin və o cümlədən xüsusi tərcümənin əsas prinsipi, üsul üçün də xarakterikdir. Lakin başqa kommunikativ-funksional istiqamətdə tərcümənin bu növü üçün xeyli spesifik xüsusiyyətlər xasdır ki, onlar xarici dilin üslubunun, leksikasının və qrammatikanın hərbi materialları ilə bağlıdır. Hərbi tərcümədə tərcümənin dəqiqliyi olduqca mühüm rol oynayır, çünki tərcümə olunmuş material məhz mühüm qərarların qəbul edilməsi, hərbi əməliyyatların aparılması və s. üçün əsas ola bilər. Odur ki, hərbi materialların tərcüməsinin adekvatlığı nəinki materialın məzmunun düzgün verilməsini, həm də onun struktur formasının tam şəkildə verilməsini, onun hissələrindəki ardıcıllığı, materialın quruluşunu, şərhin ardıcıllığını və bir sıra digər amilləri verməlidir. Çünki oradakı bəzi məqamlar digər mütəxəssislər üçün lazımsız göründüyü halda, məhz hərbi mütəxəssis üçün böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər. Məsələn, hərbi sənədlərdə göstərilən məntəqələrin verilməsi (ərəb rəqəmi və latın əlifbası hərfləri) zamanın, tarixin, vaxtın, koordinatların, coğrafi adların, hərbi hissələrin və onun bölükləri və digər məlumatlar (verilmişlər) əhəmiyyətlidir.

Hərbi materialların tərcümə xüsusiyyətləri

Obastana Qoşul.